Tag

#mjøsa

Łoś (Alces Alces łac.) to symbol Skandynawii. Jeden z najsłynniejszych stworzeń w Norwegii, ustępuje popularnością tylko Trollowi, to niekwestionowany Król Kaleson, Szos i Skandynawskich Lasów. Wiesz dlaczego? Nie? To poczytaj.

Populacja tego giganta bardzo wzrosła od lat 70. XX wieku, każdego roku rodzi się nawet 40 tys.tych pięknych zwierząt. Tak duża liczba sprawia, że prawdopodobnie spotkasz Łosia w Norwegii.

Niezależnie od tego czy jedziesz norweską krajową czy wędrujesz po polach i lasach czy rozpalasz grilla w przydomowym ogródku. Łoś stał się Dobrem Narodowym, a jego głowa bardzo pożądanym łowieckim trofeum.

łoś

Wielka wojna Łosi

Przez cztery lata toczył się spór między Moose w Kanadzie, a norweskim Stor-Evdal o to, który posąg Łosia jest większy, (pisałam o tym sporze tutaj). Walkę o największy posąg wygrała Kanada. Przyprawiając swojemu pół metra większe rogi, tak by dorównał konkurentowi z północy.

Norwegia rozważała wprawdzie zbudowanie kolejnego gigant Łosia i to dwukrotnie większego od poprzednika, a do tego w złocie! Na szczęście Norweska skłonność do kompromisów i pogodne usposobienie oddało tytuł Kanadzie zakopując topór wojenny i kończąc Wielką Wojnę Łosi.

łoś

Ale jaki jest Łoś każdy widzi

Prawdziwy Łoś nie jest w prawdzie tak wielki jak jego posąg, ale jest całkiem duży. W kłębie dorosły osobnik może być długi na 3 metry, a wysoki na 2,5 metra. Waga Łosia dochodzi często do 740 kilogramów.

Jego kuzyn z północy jest większy niż ten z południa.Dorosłe samce, byki ważą średnio 25% więcej niż samice, czyli krowy. Cielęta Łosia po urodzeniu ważą zaledwie 11-15 kg, ale już jesienią będą ważyć nawet do 200 kg a rosnąć przez 7 lat.

Łoś słabo widzi, ma 32 zęby, jego uszy mają prawie 30 cm, a ogon 15 cm. Z jego głowy wyrastają, szerokie dwumetrowe łopaty i rosną zawsze na północ, ważą nawet 20 kilogramów. 

Łoś tak sobie łazi 25 lat, powoli, niezgrabnie jakby inochodem, ale jak się rozpędzi, może biec z prędkością nawet 60 km na godzinę i to jego rozmiar sprawia, że staje się niebezpieczny. 

Futro z Łosia

Łoś ma gruby płaszcz zimowy, który zmienia na wiosnę na krótsze i cieńsze futro letnie. Wygląda wtedy nędznie z dużymi bezwłosymi obszarami,  nogi i brzuch mają jasno szary kolor. U samicy ciągnie się on aż do ogona, u samca następuje gwałtowne przejście od jasnych nóg do ciemnego koloru i wygląda jakby miał na sobie jasne kalesony.

Oprócz poroża to najważniejsza cecha cielesna przy odróżnianiu płci. Futro Łosia ma umaszczenie od czarnego do wszystkich odcieni brązów i szarości. Zdarzają się też Łosie albinosy. 

rogi łosia

Korona Łosia, Króla Lasu

Łoś w samiec ma poroże, a nie rogi, które wyrasta każdego roku od nowa. Już u pierwszorocznych cieląt można dostrzec centymetrowe grudki na głowie, które są kiełkującym porożem, zwany jest żartobliwie jeżozwierzem i ma rogi trochę jak kierownica roweru.

Poroże jest największe, gdy byk ma 5-8 lat i może ważyć nawet do 30 kg. Poroże Łosia ma łopatowate a jego tylna część ma kształt płaskiej miski z krótkimi kolcami.

Poroża wypadają zwykle w okresie zimowy. Natychmiast pojawia się nowe i rośnie nawet do 2 cm. dziennie. Poroże to symbol statusu byka, a wielkość poroża ma ogromne znaczenie dla ilości samic, które byk może pokryć podczas rykowiska.

Krowy zazwyczaj wolą największe byki z najbardziej okazałymi porożami. Ponadto jest szansa, że byki z mniejszym porożem ustąpią miejsca bykowi z bardziej imponującą koroną.

Król na rykowisku

Okres rykowiska, czyli czas, kiedy samice są gotowe na pokrycie, przypada zwykle na jesień. Byki osiągają maksymalną masę ciała po lecie, by w tym intensywnym okresie dużej aktywności stracić nawet 80 kilogramów. Stają się agresywne dla swoich rywali.

Wykopują doły, znaczą je swoim moczem i tarzając się, perfumują się nim, by być jak najbardziej atrakcyjnym dla swoich wielu samic. Niestety byk ma tylko jeden dzień na pokrycie samic, tak wiele jak to tylko możliwe. To gorący czas.

Samica Łosia może odłożyć ruję, jeśli nie znajdzie odpowiedniego partnera, z którego jest zadowolona ale zachodzie w ciąże jeśli osiągnie wagę 300 kilogramów, inaczej przyjdzie jej czekać do następnego roku.

Samica Łosia jest w ciąży przez około 240 dni, cielęta zaczną rodzić się pod koniec maja do czerwca. Najczęściej na świat przychodzą bliźniaki, co oznacza, że populacja Łosi w Norwegii ma się dobrze. 

Łoś ma wielkie oczy

Łoś ma duże oczy i nozdrza, które rozchodzą się delikatnie na boki, dzięki temu może odbierać zapachy i wrażenia wzrokowe zarówno z przodu, boku, jak i z tyłu. Najważniejszym zmysłem jest węch, który jest bardzo dobrze rozwinięty.

Uszy, które są duże i możne nimi strzyc oddzielnie we wszystkich kierunkach, działają jak anteny i sprawiają, że Łoś słyszy bardzo dobrze i wyłapuje dźwięki wokół siebie. 

Łoś słabo postrzega obiekty, które są nieruchome i nie wyróżniają się z otoczenia. Dlatego też nie jest niczym niezwykłym, że gdy spotkasz w lesie Łosia i znieruchomiejesz będzie obserwował cię przez długi czas.

Jednak, jeśli się poruszysz lub poczuje twój zapach, natychmiast ucieknie. Ale uważaj jeśli jest to matka z młodymi, bo potrafi pogonić wilka czy niedźwiedzia zatem człowieka tym bardziej.

Cztery żołądki Łosia

Łoś pasie się w paprociach i ziołach. Uwielbia wrzos, jagody, wierzbę, sosnę a także korę brzozy. Zjada 15 kg. gałązek dziennie. Szacuje się, że matka z bliźniakami, zjada około 4. ton gałęzi od grudnia do kwietnia.

Łoś jest przeżuwaczem, może zjadać bardzo ciężkostrawne pokarmy, żeby strawić pokarm rozkłada w swoich czterech żołądkach i ma 20 metrów jelita cienkiego.

Łosie jedzą przez całą dobę, 9 godzin dziennie zimą i 12 godzin dziennie latem, resztę czasu przeżuwają. Łoś nie ma przednich zębów w górnej szczęce, tylko twardą płytkę chrzęstną na podniebieniu. Odcina jedzenie zębami z dolnej szczęki lub wyrywa mocnymi wargami.

Ma długie nogi i stosunkową krótką szyje, co uniemożliwia mu pasanie się na stojąco i musi paść na kolana, dlatego najczęściej żeruje na mokradłach lub obgryza łodygi i liście drzew na wysokości 30 cm w górę. 

łoś

Król moczarów i bagien

Łoś bardzo dobrze znosi ekstremalne temperatury nawet -30°, ale za to źle radzi sobie z wysokimi temperaturami, zaczyna bardzo dyszeć i otwiera pysk. Dlatego lubi kąpiele w rzekach i bardzo dobry z niego pływak.

Może przepłynąć kilka mil w otwartym akwenie wodnym. Pomimo ogromnych nozdrzy, bardzo dobrze też nurkuje i pasie się zjadając bagienną roślinność. 

Magiczne moce Łosia

Ryciny naskalne ukazują, że od 9.000 lat Łoś zajmował bardzo ważne miejsce w życiu każdego plemienia. Ze względu na wodoodporną skórę i runo jakie pokrywa jego ciało, wierzono, że miała moc ochronną.

Wojownicy ubrani w skórę Łosia mieli być niezniszczalni, a pierścienie z jego poroży lub kopyt miały moc leczniczą i pomagały przy skurczach i epilepsji, ale ta wiedzę zabrali ze sobą plemienni ludzie do innych światów.

Unicestwić króla

Łoś w warunkach naturalnych ma wprawdzie wrogów, są nimi drapieżniki, takie jak wilk czy niedźwiedź, lecz rzadko podejmują się ataku. Najczęściej rosomaki są zagrożeniem dla cieląt Łosia i oczywiście człowiek.

Łosie sprzedaje się głównie na mięso to skóry, poroża i racice też są atrakcyjne dla kolekcjonerów. Do dziś dnia robi się ozdoby i gadżety dla myśliwych.  

W połowie XVIII wieku Norwegia była bliska wytępienia Łosia dopiero „strzelanie ukierunkowane”, w 1967 roku zmieniło formę polowań tak, by zostawić przy życiu dorosłe krowy.

Populacja została uratowana i wzrosła pod koniec XIX wieku. obecnie jest 30 razy większą niż 60 lat temu. Dawniej rocznie polowano na 1.000 Łosi, na początku lat 70. liczba ta wzrosła do 6.000 Łosi. Dziś od strzałów ginie 35 do 40. tyś. tych cudnych zwierząt.

łoś

Łowcy Łosia

Dla właścicieli lasów, zniszczenia spowodowane wypasem Łosia i coraz większej jego populacji są bardzo dotkliwe.Na kilku obszarach Norwegii zagęszczenie tych zwierząt jest tak duże, że zbliża się do krytycznego progu.

Zwiększa to ryzyko kolizji Łosia z samochodami i pociągami, prowadzi też do problemów z zalesianiem i zwiększa choroby zwierząt leśnych. 

W Norwegii istnieją bardzo długie tradycje związane z łowiectwem i polowaniem. To dziedzictwo kulturowe, którym Norwedzy tak szczycą się na rynku międzynarodowym.

Wartość odstrzału tego pięknego zwierzęcia sięga prawie 330 mln koron norweskich. Norwedzy bardzo chwalą sobie smak ich mięsa, a także duży zbyt na poroża. Obecnie na odstrzał Łosi musi być specjalne zezwolenie. Ale prawda jest też taka, że dla Norwegów czas polowań na Łosia jest najważniejszym wydarzeniem w roku.

Licencja na zabijanie

Stowarzyszenia Łowieckie organizują kilka kursów rocznie, dla myśliwych by zwiększyć rekrutacje chętnych do polowania na Łosie. Kurs jest obowiązkowy, wymaga znajomości gatunków i rodzaju broni oraz przepisów.

I choć w Norwegii łowcą treningowym może być 14 latek to myśliwym zwierzyny łownej będzie po ukończeniu 18 lat i zdaniu egzaminu łowieckiego. Co roku w Norwegii jest 60 tyś. łowców Łosi.

Polowanie odbywa się w grupach, z psami myśliwskimi. Jeśli myśliwy nie posiada psa może go sobie wypożyczyć wraz z przewodnikiem ze Związku Kynologicznego.

Pomimo, że każdego roku na drogach ginie tysiące Łosi to zdecydowanie największą przyczyną ich śmierci jest polowanie. Średnio około 90% wszystkich urodzonych w Norwegii, zostanie odstrzelonych podczas polowania. I to jest smutna prawda. 

znak łoś

Łoś królem szos

Wielu uważa, że najlepszym środkiem zapobiegania takim wypadkom, jest zmniejszenie populacji tych zwierząt. Ale sam odstrzał nie wystarczy.

Łosie dokarmia się na zimę, aby odciągnąć zwierzęta od dróg i torów kolejowych, wycina roślinność na 10 metrów od drogi, tak by kierowcy i maszyniści widzieli zagrożenie z daleka. Jednak wypadki zdarzają się często.

Przyczyna wypadków jest złożona. Wypadki oprócz utraty zdrowia, a nawet życia prowadzą do poważnych szkód matarialnych. Dla całego społeczeństwa to koszt nawet 300 milionów koron norweskich.

Liczba Łosi dramatycznie wzrosła w ostatnich dziesięcioleciach. Jak i flota samochodowa urosła do skandalicznych rozmiarów, co za tym idzie wzmożony ruch uliczny, oraz prędkość na drogach. Łosi ginie około 1500. Co roku giną także ludzie w wyniku zderzenia z ogromnym prawie tonowym zwierzęciem.

znak drogowy łoś

Uwaga Łoś

Dla kierowców bardzo ważne jest przestrzeganie znaków ostrzegawczych na norweskich drogach. Oznacza to zmniejszenie prędkości i zachowanie szczególnej czujności, by wypatrzeć doskonale kamuflujące się przy poboczu zwierzęta, nim będzie za późno.

Łoś ma jedną drogę ucieczki, nie cofnie się z obranej drogi, tylko biegnie prosto w kierunku, w którym właśnie zmierzał. Najlepszą radą, kiedy wiesz, że zderzysz się z tym gigantem jest to, byś celował w zad i tylne nogi, tylko w ten sposób masz szanse zmniejszyć konsekwencje kolizji.

Łosie przy drogach najczęściej spotkać można jesienią i wiosną, wtedy są najbardziej aktywne i wtedy też matki odstraszają zeszłoroczne cielęta i wiele młodych Łosi bez doświadczenia, zdezorientowanych błąka się po okolicy, szukając nowych miejsc do osiedlania się.

Nie zachowują się one logicznie w obliczu zagrożenia ruchem ulicznym. Łoś jest też najbardziej aktywny po zmierzchu, ale i o świcie. 

Potrącony Łoś

Jeśli przydarzy ci się taka sytuacja to musisz wiedzieć, że jesteś w obowiązku zatrzymać się i pomóc, jak tylko jest to możliwe. Bez względu na to czy masz poczucie winy czy jesteś wściekły. Najczęściej Łoś zostaje ciężko ranny lub ma połamane kończyny.

Najpierw upewnij się, czy nic ci nie grozi. Jeśli nie, usuń swoje auto z drogi, wystaw trójkąt ostrzegawczy, światła ostrzegawcze i ubierz kamizelkę odblaskową, dopiero jak to zrobisz, sprawdź w jakim stanie jest zwierzę i czy nie zbiegło w szoku do lasu.

Pod żadnym pozorem nie goń go lub nie dotykaj, tym zajmują się specjalnie wyszkoleni ludzie lub psy.  Zadzwoń pod numer 02800 i zgłoś kolizję lub na 113. Wskaż kto dzwoni, co się stało ilu jest rannych i podaj lokalizację. Zaznacz miejsce kolizji, by można było śledzić drogę rannego zwierzęcia. Bo ono także cierpi i potrzebuje pomocy. 

Ostrożnie na drodze

W Norwegii drogi krajowe, autostrady najczęściej mają zabezpieczenia w postaci wysokich płotów, zwierzęta mogą przechodzić na drugą stronę tylko w wyznaczonych miejscach lub przez specjalne tunele.Inaczej jest na drogach wewnętrznych, które otulone lasem są naprawdę niebezpieczne. Ale Łosie mogą pojawić się nawet w miastach.

Nie ignoruj znaków, usłanych przy drodze, zdejmij nogę z gazu i wytęż zmysły, zaangażuj współpasażerów. My wiemy, że wielokrotnie 60km/h na liczniku uratowało nam zdrowie, a nawet życie, a co za tym idzie, wspaniały Król Lasu urodził się na nowo! 

Autostrada Łosi

Każdej wiosny i jesieni nawet 700 Łosi przemieszcza się między nizinami na zachód od jeziora Mjøsa, a wyższymi obszarami w EspedalenSkåbu i Murudalen na zachód od Gudbrandsdalen

W przeciwieństwie do wędrówek Łosi w innych częściach świata, Łosie migrują w Elgland, aby spędzić zimę na wysokości, a następnie wracają na wiosnę. Zwierzęta od 10 tyś. lat wiernie podążają tym utartym szlakiem za pożywieniem i nadal to robią. 

Możesz wynająć nocleg w Elgtårnet 12 metrów nad „Autostradą łosi” skąd będziesz podziwiał Wielką Wędrówkę Łosi Elgland, skąd każdej wiosny i jesieni setki łosi migruje w góry i z gór. Wieża ma łóżka dla ośmiu osób, a duże okna zapewniają, że każdy ruch na zewnątrz nie umknie twoim oczom.

łoś

Łosie w niewoli

Elgtun w Bygland to park przyrodniczy służący, do przyjaznych spotkań zwierząt i ludzi. W Bjørneparken w Hallingdal, zaledwie kilka godzin od Oslo, możesz pogłaskać Łosia i nakarmić go marchewką.

W parku przyrody Langedrag, również w Hallingdal, spotkasz piękną Łosicę, które na imię Ea i jej urocze cielęta. Inne miejsca, w których można spotkać króla lasu, to norweskie centrum ŁosiStor-ElvdalDyreparken w Kristiansand, rodzinny park Namsskogan w Trøndelag i Polar Park w Narwiku.

Odwiedziliśmy jeden z Parków w Stor-Elvdal, i do dziś mam przed oczami najbardziej nieszczęśliwe Łosie na świecie. Obojętne na otaczający je świat, pozbawione instynktu, na których człowiek nie robi wrażenia i zawsze jest intruzem w ich świecie. 

Łosie z połamanym porożem i mętnymi oczami. Cierpiące za kratami w niewoli życia. I choć już kilka razy Łoś wyrósł nam przed maską, to właśnie zderzenie z nimi w niewoli zapamiętamy najbardziej. Ludzie nie róbcie tego tym dzikim, potężnym, wyniosłym zwierzętom. Pozwólmy im żyć w ich środowisku. Niech pozostaną nieposkromione i dzikie. Choć zginą z rąk człowieka przynajmniej życie będą miały szczęśliwe.

1 Email